2024-03-29
Spokojnej i radosnej Wielkanocy!
...
więcej >>>

2024-03-27
Ludność Wysp Owczych
Dane na dzień 1 lutego 2024 ...
więcej >>>

2024-03-20
Nordyckie opowieści
Książka o legendach z Islandii, Norwegii i Wysp Owczych ...
więcej >>>

2024-03-17
Grindavík: erupcja po raz czwarty
Ewakuacja Blue Lagoon ...
więcej >>>

2024-03-11
Bornholmslinjen: rekord przewozów
Ponad 2 miliony pasażerów rok do roku ...
więcej >>>

2024-03-08
Szwecja dołącza do NATO
Wielki dzień dla Szwedów i sojuszu ...
więcej >>>

2024-03-07
Skandynawia na targach ITB 2024
Berlin: największe targi turystyczne na świecie ...
więcej >>>

2024-03-05
Konkurs Scandlines i Zewu Północy
Nagroda: rejs promem Scandlines ...
więcej >>>

2024-03-03
Klimarådet: podatkami w rolnictwo
Niepewna przyszłość duńskich farmerów ...
więcej >>>

2024-02-25
Skania: protest szwedzkich farmerów
Przeciw spadających dochodom i biurokracji ...
więcej >>>

2024-02-23
Dania: 10 lat wsparcia dla Ukrainy
Dwustronne porozumienie ws bezpieczeństwa ...
więcej >>>

2024-02-22
Szwecja-Ukraina: rekordowa pomoc wojskowa
Amunicja, łodzie bojowe, systemy przeciwlotnicze ...
więcej >>>

2024-02-15
Øresundsbron: są powody do zadowolenia
Podsumowanie ruchu na największej przeprawie Skandynawii ...
więcej >>>

2024-02-13
Pożar w Liseberg Oceana Vattenvärld
Dramat w Göteborgu ...
więcej >>>

2024-02-12
Alexander Stubb nowym prezydentem Finlandii
Kolejne zwycięstwo fińskiej centroprawicy ...
więcej >>>

2024-02-10
Szwecja: będą strefy kontroli
Walka z przestępczością zorganizowaną ...
więcej >>>

2024-02-08
Islandia, Grindavík: erupcja po raz trzeci
Znów gorąco na półwyspie Reykjanes ...
więcej >>>

2024-02-06
Dueodde i dwie inne plaże Północy w światowym TOP100
Nowa publikacja Lonely Planet „Best Beaches” ...
więcej >>>

archiwum wiadomości  

2022-04-10

G?kkebrev, czyli list-psikus

Wielkanocna tradycja Danii

Kraje anglosaskie mają swoje listy i prezenty walentynkowe. Tradycja ta dotarła także do Skandynawii. Niemniej jednak, Dania może poszczycić się unikatowym własnym obyczajem - listem o specjalnej formie i treści, wysyłanym do wybranej osoby wczesną wiosną, zwykle na Wielkanoc. Zwie się on po duńsku g?kkebrev, co oznacza w wolnym tłumaczeniu "list-żart", "list-psota", "list-psikus".

List taki powinien spełniać kilka warunków. Po pierwsze, powinien być ozdobnie wycięty i napisany wierszem - najlepiej własnego autorstwa, by nadać mu bardziej osobisty charakter. Po drugie, imię nadawcy powinny zastąpić kropki: liczba kropek musi odpowiadać liczbie liter w imieniu. Po trzecie, do listu wypada dołączyć... przebiśnieg, zwany po duńsku vinterg?k (w wolnym tłumaczeniu: zimowy psikus).

Zadanie adresata to odgadnięcie imienia nadawcy i pokwitowanie odbioru listu w ciągu trzech dni. Gdy imię nadawcy odgadnięto prawidłowo, mógł on wybrać zapłatę w formie pocałunku lub jajka. Początkowo prawdziwego, wiele lat później - jajka z czekolady. Łatwo się chyba domyśleć, co najczęściej wybierali figlarni kawalerowie?

Początkowo g?kkebrev były rodzajem wyznania jeśli nie miłości, to co najmniej sympatii. W żartobliwej formie, by ewentualne odrzucenie było mniej bolesne. Zacna ta tradycja sięga XVIII w. Pierwszy znany "list-żart" pochodzi z roku 1770. Rozkwit ich popularności to koniec XIX w. Niemalże w całej Danii, choć wyjątkiem była południowa Jutlandia, należąca do roku 1920 do Niemiec.

Wiek XX to okres bardziej bezpośrednich kontaktów między płciami. Status kobiety zaczął się zmieniać. Kobiety otrzymały prawo wyborcze, zaczęły pojawiać się na rynku pracy. Listy - zgadywanki nie były potrzebne, gdy swoją sympatię można było okazać w inny sposób. Tak więc początkowo "romantyczny" cel g?kkebrev stopniowo przekształcił się w niewinne zabawy między przyjaciółmi, a potem także w swoistą szkolną korespondencję między uczniami a nauczycielami.

Obecnie tradycja ta króluje wśród przedszkolaków i uczniów najmłodszych klas szkolnych. Głównie za sprawą babć i dziadków, którzy chcą podtrzymać ten zanikający zwyczaj, a zarazem mieć pretekst do rozpieszczania wnuków nagrodą - najczęściej czekoladowym jajkiem. Nie ma chyba Duńczyka, który nie zetknąłby się tą tradycją.

Mimo to tradycja g?kkebrev jest zagrożona i jej przyszłość wydaje się niepewna. Duńskie nastolatki preferują bowiem zamerykanizowane i bardziej komercyjne Walentynki. A szkoda, bo duńskim historykom, socjoantropologom i socjologom kultury podobny obyczaj w innych krajach nie jest znany.

Na zdjęciu: całkiem współczesna listowa zgadywanka-wycinanka, wysłana do babci przez kilkuletniego wnuka. Napis na wycinance - Mit navn st?r med prikker, pas p? det ikke stikker - w oryginale rymowany - głosi: "Moje imię napisane jest kropkami, uważaj, by nie ugryzło" oraz zawiera pięć kropek.


Informacja: Maria Tuniszewska-Ringby, R?nne (Bornholm),
e-mail: mtr (at) bornholmsmuseum.dk, tel. +45 56 95 07 35, www.bornholmsmuseum.dk


wcześniejszy news archiwum wiadomości

  © 2002-2019 by PCIT TRAMP, Szczecin      Opieka techniczna: IKSik.net
Ta strona używa ciasteczek (ang. cookies) w celu umożliwienia składania zamówień oraz do badania oglądalności strony.
Aby dowiedzieć się czym są ciasteczka odwiedź stronę wszystkoociasteczkach.pl
Jeśli nie wyrażasz zgody na wykorzystywanie ciasteczek na tej stronie, zablokuj je w opcjach Twojej przeglądarki internetowej.